कसैले हाम्रो भूमिमा गीद्धे नजर लाउँछ भने जागिर छोडेर लड्न तयार छौं : तामाङ

कोरोना भाइरसको चपेटामा तैरिरहेको विश्व आज त्रसित मात्रै होइन यसबाट कसरी बच्न सकिन्छ ? खोजीनीति गरिरहेको छ । सन् १९१८ को हैजाको महामारी पश्चात दुइओटा विश्व युद्द भए । कयौं प्राकृतिक प्रकोपहरु आए । भुकम्प, सुनामी देखि विविध आतंकवादी विध्वंसहरु मच्चिए ।

विभिन्न देशमा क्रान्ति, प्रतिक्रान्ति एबं कयौं मानविय एबं आर्थिक क्षति बेहोर्नु पर्यो । तर कोरोना जस्तो जिवाणुले विश्वलाई एकसाथ प्रभावित बनाएको यो पहिलो घटना हो । तर यसभन्दा पहिले भएका महामारीहरुमा विभिन्न देशहरुले आआफ्नै तरिकाले संकटको सामना गरेका थिए । यो महामारीमा अहिले सम्म विश्वभरी ३ लाख ४४ हजार ४१ जना भन्दाबढि मानिसले ज्यान गुमाउनु परेको छ ।

५४ लाख ७ हजार ७७९ जना संक्रमणको चपेटामा परेका छन् । नेपालमा पनि ३ जनाको ज्यान गएको, ५८४ जना संक्रमणको चपेटामा परेको तथ्याकं छ । यता बेलायतमा मात्र ३६ हजार ६७५ भन्दा धेरैले ज्यान गुमाइसकेका छन् । बेलायतमा रहेका ४० भन्दा बढि त नेपालीको ज्यान कोरोनाले लिईसकेको छ । लन्डन, मिलान, पेरिस, न्युयोर्क जस्ता ब्यस्त, धनी र आधुनिक सहरहरु यतिबेला सुनसान छन् ।

नागरिकमा मानसिक तनावका साथै आक्रान्त बनेका छन् । चीनको वुहानबाट सुरु भएको यो कहरलाई शुरुमा धेरैले सामान्य रुपले लिए । गम्भीरतापूर्वक नलिँदा यो इटाली छिर्यो । इटालियनहरु आफैंपनि गंभीर नभएकाले नराम्रोसित फैलियो । इटालीमा फैलिँदा युरोपियन युनियन भित्रका अन्य शक्ति राष्ट्रहरुले ‘हामी कहाँ सम्म आइपुग्दैन’ झैं ठाने । तर कोरोनाले के छोड्थ्यो ।

पछि युरोप हुँदै अमेरिकासम्म आक्रमण गर्यो । झन पछि झन झन संक्रमण बढ्दै गयो । मर्नेको संख्या दिनानुदिन घट्नुको सट्टा बढ्दै गयो । सरकारका प्रयासहरु निकम्मा झैं देखिए । हुँदाहुँदै दुई सय १२ भन्दा बढी मुलुकमा संक्रमण फैलियो । आजसम्म पनि विश्व मानव जीवनलाई ठाडो चुनौती दिईरहेको छ कोरोनाले । वैज्ञानिकहरुले यसका विरुद्ध अहिलेसम्म कुनै भ्याक्सिन(सुइ) वा औषधि पत्ता लगाउन सकेका छैनन् ।

अहिले विश्वका धनी र शक्तिशाली देशहरु तौरमौरको स्थितिमा छन् । अर्थतन्त्र लगभग ठप्प छन् । बेलायतमा ३० प्रतिशत रोजगारी गुमेको अवस्था छ । करारमा काम गर्नेहरुलाई सरकारले तलबको ८० प्रतिशत त दिइरहेको छ । तर मानिसहरु आक्रान्त छन् ।

रोजगारिको कुनै निश्चितता छैन । कोरोना भाईरस फर्केर आउन्न भन्ने एकिन छैन । विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि सामान्य पीपीइको प्रयोग र हात धुने बाहेक अरु यसबाट बच्ने उपाय दिन सकिरहेको छैन । संसारभरिका देशहरुले कोरोनासँग लड्नका लागि लकडाउन नै अन्तिम अस्त्रका रुपमा लिएका छन् ।

नेपालमा पशुपतिनाथ र बौद्धनाथ
नेपालमा भने पशुपतिनाथ र बौद्धनाथको आशिर्बादले भनुँ या सिमेभुमेले रक्षा गरेर हो लगभग ६ सय जना भन्दा बढी संक्रमित भएको समाचार आएको छैन । तर कुनै अप्रिय समाचार जति सुनियो त्यो भन्दा बढि सुन्न नपरोस पनि । विदेशमा बस्ने नेपालीहरु पनि यस कहरबाट प्रत्यक्ष मारमा भने परेकै छन् ।

युरोपमा क्रियासिल पत्रकारले सामाजिक संजालहरुमा कोरोना सम्बन्धि प्रत्यक्ष बहसहरु संचालन गर्दै आइरहेका छन् । के लाग्छ भने अब मर्नेको संख्या मात्र गनेर हुँदैन । अब कोरोनासँगै हामीले जिउने आधार र बाटोहरु संमयित भएर खोज्नुपर्ने छ । यसको बिषयमा गहन छलफलहरु आवस्यक छ । नेपाल जस्तो मुलुकमा लकडाउन नै अन्तिम विकल्प बन्नुको पछाडि नेताहरुले समयमै विकास गर्न नसक्नु हो ।

हाम्रो जस्तो सानो अर्थतन्त्र भएको मुलुकमा धनी राष्ट्रसरह मुलुकलाई ठप्प पार्न हुन्छ कि हुन्न ? बहस त बन्नु पर्छ नै । घिटीघिटी अवस्थामा रहेको अर्थतन्त्रलाई अझै कम्जोर बनाइ मुलुकलाई ५० वर्ष पछाडी लैजादै गरिरहेको दृष्टान्त हामीमाझ उभिएको छ । तर बाध्यता पनि छ सरकार लाई यो विषयमा उदासिन छ भनेर कसरी भनुँ । न त कुनै जवाफ छ । यसबाट पार लाग्ने नत कुनै कार्ययोजना नै देखिन्छ ।

त्यतिमात्र नभएर देशमा विविध खाले विवादले झन जटिल्ता आइरहेको भान हामी विदेशमा बसेका नेपाली नागरिकमा पर्न गएको छ । यतिबेला कोरोनाको नियन्त्रणमा लाग्नु पर्ने भारत नेपालको सीमा मिच्न तिर लाग्यो । नेपाली भूमि हाकाहाकी हडप्न खोज्नु हामी नेपालीलाई सैय हुुने छैन । हाम्रो सार्वभौमिक्तामा आँच आउने खालका गतिविधि टुलुटुलु हेरेर पनि बस्न सकिदैन ।

हामी जस्ता विदेशमा बसेर श्रम गरी राष्ट्र प्रेम बोक्ने युवाहरु मर्माहत हुनु र मानसिक रुपमा अक्रान्त बन्नु स्वाभाविक हो । तर कसैले हाम्रो भूमिमाथि गीद्धे नजर लाउछ भने जागिर छोडेर लड्न पनि तयार रहेका छौं भन्न चाहन्छु । सीमा रक्षा भन्दा कोरोना ठूलो होइन कोरोना पचाएर पनि आफ्नो भूमिको रक्षा गर्न हामी नेपाली तयार छौं ।

कुरा कोरोना कै गरौं । हामी विदेशमा बस्नेहरुको अनुभवको आधारमा नेपालमा लक्डाउन व्यवस्थित गर्नु पर्छ । सुक्ष्म तरिकाले नाका र भारतसँगको खुल्ला सिमानामा अध्ययन गरी कसरी कोरोनाबाट बाँच्न र बचाउन सकिञ्छ भन्ने सोच्नु पर्छ ।

अर्थतन्त्रलाई कसरी जीवित राख्न सकिन्छ ? भन्ने कुरामा सरकारले जोड दिनै पर्छ । बेलायत र इटालीकै अनुभव हेर्ने हो भने पनि उनीहरुको बुझाई ठिकै होला । अर्थतन्त्र कसरि जीवित राख्ने भन्ने बिषयमा निरन्तर चिन्तन, अध्ययन अनुसन्धान भैरहेको छ । नेपालमा पनि यस बिषयमा सरकार गम्भीर बन्नु पर्छ ।

रोम स्थित नेपाली कन्सुलर पाओलो नुगारी भन्छन् ‘नेपालमा संयम हुनु जरुरि छ । तर इटाली, चिन, बेलायत लगायतका देशहरुका संक्रमणका अनुभवबाट नेपालले सिक्ने मौकापनि पाइरहेको छ । स्वास्थ्य नीति बलियो र चुस्त बनाइ लक्डाउन खोलेर दैनिक रुपमा ज्यालादारी, मजदुरी गरी बाँच्ने श्रमिकहरुले बाँच्न पाउने अवस्था बनाउनु पर्छ ।

साना र ठूला व्यवसाय खुल्ने वातावरण बनाउन पनि जरुरी छ । कोरोनाका कारण विदेशबाट टूलो संख्यामा युवाहरु स्वदेश फिर्ती हुनुले नेपालमा झन भयावह स्थिति आउने खतराको घण्टी बजिरहेको छ । अझै कैयो नागरिक नेपाल फर्कने सम्भावना प्रबल छ । यदि सरकारको उदासिनता कायम नै रहेमा स्थिति झन भयावह हुनेछ ।

त्यस चुनौतीलाई अवसरका रुपमा लिई सरकारले स्वरोजगार, प्रोत्साहन र लगानीको वातावरण सिर्जना गराउने र त्यसका लागि उचित नीति निर्माण गरि ऋण एबं ब्याजदरमा सकेको सहुलियत प्रदान गर्ने वातावरण बनाउन जरुरी छ । नेपालको अर्थतन्त्रलाई मध्यनजर गर्ने हो भने लक्डाउन नै अन्तिम अस्त्र होइन जस्तो पनि लाग्छ । सरकारले गहन अध्यन गरेर समाधानको लागि ध्यान देवस शुभकामना ।

बिशाल तामाङ, लन्डन